Sindikat finansijskih organizacija Srbije već duže vreme dobija pritužbe od svojih članova, ali i od zaposlenih koji nisu članovi Sindikata da poslodavci u bankarskom sektoru Srbije ne poštuju Zakon o radu u delu koji se odnosi na radno vreme.

Zakon o radu u članu 50 predviđa: „Puno radno vreme iznosi 40 časova nedeljno, ako ovim zakonom nije drugačije određeno. Opštim aktom može se utvrditi radno vreme kraće od 40 časova nedeljno, ali ne kraće od 36 časova.“ Istim zakonom je takođe predviđeno da je na zahtev poslodavca zaposleni dužan da radi duže od punog radnog vremena, ali u tačno predviđenim slučajevima, i to slučaju više sile, iznenadnog povećanja obima posla i u drugim slučajevima kada je neophodno da se u određenom roku završi posao koji nije planiran.

U bankama, pre svega u delu poslova koji se odnose na rad sa klijentima – u glavnim filijalama, filijalama, poslovnim jedinicama, šalterima, isturenim šalterima – zaposleni uobičajeno rade duže od Zakonom predviđenog radnog vremena, što predstavlja kršenje Zakona o radu i zloupotrebu rada zaposlenih.

Naime, banke na osnovu svoje poslovne politike i pratećih odluka propisuju da se rad sa klijentima obavlja u trajanju od 8 časova dnevno, a da su zaposleni u obavezi da dođu najmanje pola sata pre početka zvaničnog radnog vremena, odnosno u skladu sa internim procedurama koje se odnose na kraj dana i zatvaranje blagajni, ostaju duže od Zakonom predviđenog radnog vremena, često i jedan do dva sata duže, pa čak i duže od toga.

U bankama u svetu rad sa klijentima traje manje od osmočasovnog dnevnog radnog vremena, i to, u zavisnosti od zemlje do zemlje i od banke do banke uglavnom se obavlja u dužini od 5 do 7 časova. Preostalo radno vreme zaposleni koriste za pripremu za rad sa klijentima, odnosno za poslove koje je neophodno obaviti nakon završetka rada sa klijentima (brojanje novca, zatvaranje blagajne, skeniranje i odlaganje dokumentacije i drugo).

Prekovremeni rad se u bankama ne odražava na visinu zarade zaposlenih – jer im taj rad nije plaćen, ali može imati i vidne posledice po zdravlje zaposlenih, kao i na njihov bračno-porodični status.

Nedavno objavljene zvanične studije iz više zemalja u svetu dokazuje da zaposleni koji rade više od 8 sati dnevno imaju veći rizik zapadanja u depresiju. Međutim, postoje i drugi indikatori koji povezuju preterani rad i ozbiljne zdravstvene probleme, kao što su smanjen kvalitet spavanja, koji utiče na imunološki status organizma, na uvećan rizik za širok raspon kardioloških problema, uključujući bolesti srca, srčani udar i visoki krvni pritisak. Prekovremeni rad je primarni izvor stresa u životu zaposlenih. Tu su i problemi sa vidom zbog neumerenog korišćenja kompjutera, zatim loši efekti na mozak povezani sa rizikom od mentalnih poteškoća ili čak demencije, kao i mogući negativni efekti na kognitivne performanse nakon dugačkog perioda prekovremenog rada. Naučno je dokazano da je prekovremeni rad štetan poput pušenja, a osobe koje rade više od 55 časova tokom nedelje imaju znatno lošije pamćenje i moždane funkcije. Radi opšteg zdravlja svojih zaposlenih, poslodavci bi ipak trebali da uzmu u obzir ravnotežu između posla, s jedne strane, i zdravlja i privatnog života zaposlenih, s druge strane.

Ako je u banci kojom rukovodite zvanično radno vreme za rad sa klijentima 8 časova, ovim dopisom, u ime Sindikata finansijskih organizacija Srbije predlažem da zvanično radno vreme prilagodite Zakonu o radu, i to na način da:

(1) ako je u skladu sa poslovnom politikom Banke neophodan rad sa klijentima u trajanju od 8 časova, da preostalo vreme koje zaposleni provedu na radu bude tretirano u skladu sa članom 53 Zakona o radu kao prekovremeni rad i da u skladu sa tim bude plaćen, uz poštovanje zakonskog ograničenja ukupnog fonda časova prekovremenog rada nedeljno;

(2) ako nije neophodan rad sa klijentima u trajanju od 8 časova, da prilagodite radno vreme koje Banka ima za rad sa klijentima zakonskom dnevnom radnom vremenu zaposlenih od 8 časova, na taj način što će vreme za rad sa klijentima biti manje od 8 časova, odnosno da se u preostalom vremenu do zvaničnog radnog vremena od 8 časova omogući nesmetano obavljanje radnih aktivnosti u vezi pripreme za rad sa klijentima, kao i po završetku rada sa klijentima.

Uvereni smo da ćete prihvatiti jedan od naših predloga i da ćete, ako to do sada nije učinjeno, rad zaposlenih u Banci usaglasiti sa odredbama Zakona o radu.

Ukoliko Sindikat finansijskih organizacija Srbije nakon ovog dopisa bude i dalje dobijao pritužbe zaposlenih u vezi radnog vremena, bićemo prinuđeni, polazeći od naše osnovne obaveze da pratimo poštovanje primene Zakona o radu, da banku kojom rukovodite prijavimo Narodnoj banci Srbije i Inspektoratu rada, radi obavljanja neposrednog uvida i provere poštovanja primene Zakona o radu.

Milan Alempijević

Predsednik Sindikata finansijskih organizacija Srbije